Eski Ardanuç


Ardanuç Adakale





Adakale (Metin MERT)


Ardanuc'un başka yönden görünümü. (Burcu MERT)


Ferhat ile Şirin Kalesi (Metin MERT)

COĞRFİ DURUM
A)GENEL FİZİKİ YAPI
1-Jeomorfolojik Durum
Ardanuç,Doğu Karadeniz Bölümü’nün en doğusunda yer alan Artvin ilinin bir ilçesidir.İl merkezine uzaklığı 32 km.dir.Ardanuç;kuzeyinden Şavşat ilçesi,doğudan Ardahan ili ve Göle ilçesi,güneyden Erzurum ili ve Yusufeli ilçesi,batıdan ise Artvin merkezi ilçesi ile sınırlandırılmıştır.Ardanuç ilçe merkezi ise;kuzeyden Tütünlü ve Beratlı köyleri,doğudan Kızılcık ve Harmanlı köyleri,güneyden Sakarya köyü, batıdan ise Ferhatlı köyü ile çevrilidir.
Ardanuç ilçe merkezi,doğusundaki Yanlızçam dağlarından beslenen Bulanık Deresi ile Aydın Deresi ve Horhot Deresi’nin birleştiği yerde kurulmuş olup,ilçe merkezindeki yapılaşma daha çok doğu yönündeki alüvyal düzlükte ve yavaş yavaş yükselen bir yamaç üzerinde belirginleşmiştir.
Ardanuç yerleşim alanının yükseltisi yaklaşık 470-670 m.arasındadır.Yerleşme alanının büyük bir kısmı 470-500 m.arasındaki basamağında yer almakla beraber;ilçenin en eski kuruluş yeri olan Adakale Mahallesi yaklaşık 600-670 m.arasındaki yükselti basamağında kurulmuştur.
Çoruh ırmağına kavuşan Bulanık Deresi,Aydın Deresi ve Horhot Deresi’nin oluşturduğu Ardanuç havzasında yükselti Ardanuç Deresi ile Şavşat Deresinin birleştiği yerde 250 m.den başlayıp Kürdevan (Çadır) dağında 3050 metreye ulaşır.Bu durum buranın engebesi hakkında genel bir fikir vermektedir.
Ardanuç’un kuzey ve kuzeybatısındaki yamaçlarda volkanik birimlerle ardalanmalı kireç taşları geniş yayılım alanı göstermektedir.Volkanizmanın sukünet dönemlerini yansıtan bu birimler çoğunlukla yay içi havzada gelişmiştir.
İlçe merkezinin Adakale mahallesindeki ve Cehennem Deresi olarak adlandırılan derin vadinin bulunduğu kısımdaki litolojik birimleri Paleosen yaşlı kireç taşları temsil eder.
Yörede Kuatener döneminde oluşmuş araziler,genellikle alüvyonlardan oluşmaktadır.İlçenin kuzeyinde kum,kil ve yer yer bloklu birimler halinde eski alüvyonlara rastlanır.İlçedeki en genç oluşuklar ise,Bulanık Deresi ve Horhot Çayı boyunca yayılım gösteren alüvyoner seviyelerdir.Bunlar da kum,çakıl,kil ve yer yer bloklu birimler içerir.
Ardanuç ilçesinin yüzey şekilleri ana hatlarıyla iki ayrı jeomorfolojik birimden oluşmaktadır.Bunlar;Çoruh ırmağına dökülen Berta Çayı’nın yan kollarının oluşturduğu dar vadiler ile bu vadiler çevresinde yer alan nisbeten yüksek tepelik olan alan ve sırtlardır.Bu jeomorfolojik şekillerin oluşumunda,iç ve dış kuvvetlerin birlikte şekillendirici etkisi olmuştur.Günümüzde de akarsu aşındırmasıyla şekillenmenin devam ettiği görülür.
İlçenin farklı iki jeomorfolojik ünitesinden birini oluşturan vadiler Çoruh Irmağının kollarından olan Berta Çayı’nın Ardanuç Havzası olarak adlandırılan kısmındaki Aydın Deresi,Horhot Deresi,Bulanık Deresi ve Cehennem Deresi’nin oluşturduğu vadilerdir.
Aydın Deresi ilçe merkezinin Adakale Mahallesi’ne kadar güney-kuzey doğrultusunda akış göstermektedir.Aydın Deresi güneydeki 2250 m.yükseklikteki Büyükyurt Dağlarının kuzey yamaçlarındaki ormanlardan kaynağını alarak doğu ve batı yamaçlarında simetrik bir aşındırma yaparak Ardanuç ilçe merkezine yaklaşır.Dağlık kısımlarda 45 derecenin üzerine çıkan yamaç eğilimlerine sahip olan Aydın Deresi;Bulanık Deresi’ne yaklaştığı kısımda,90 dereceye varan değerde duvar yamaçlar oluşturur.Söz konusu bu yamaçlar genelde Üst Kratese yaşlı kireç taşlarından oluşmuştur.
İlçe merkezinin ortasından geçen Bulanık Deresi,kaynağını ilçenin doğusundaki Yanlızçam Dağlarının güneybatı eteklerinden alır.İlçe merkezine girmeden önce sert araziyi oldukça derin bir şekilde yararak Şuvat Deresi adıyla akan Bulanık Deresi,ilçenin güneyindeki Ankliya mahallesine geniş bir vadi tabanıyla ulaşır.
Horhot Deresi ise ilçenin doğusundan kabaca doğu-batı doğrultusunda akarak ilçe merkezinden Bulanık Deresi’ne karışır.
Horhot Deresi ile birleştikten sonra Bulanık Deresi batıya doğru bir kavis çizerek Değirmenler Mevkiinde Aydın Deresi ile birleşir.Şeytan Köprüsünden itibaren kabaca güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda Üst Kretase yaşlı kireç taşları içerisinde akış gösterir.Söz konusu kireç taşlarını oldukça derin bir şekilde yarar.
Ardanuç suyu bu kısımda “Cehennem Deresi” olarak adlandırılır.Vadinin bu kesimindeki yamaçların eğimi 90 dereceyi bulmaktadır.Dik bir duvarı andıran ve 200 metreyi aşan yükseltisiyle oldukça dikkati çeken Cehennem Deresi birkaç kilometre boyunca özelliğini korumaktadır.
İlçenin diğer önemli jeomorfolojik ünitelerinden diğerini oluşturan sırtlar Yanlızçam Dağlarının Çoruh ırmağına doğru alçalan doğu eteklerinde yer almaktadır.
Sırtların uzanış doğrultusu,akarsu ve dereciklerle paralellik gösterecek şekilde genellikle güneydoğu-kuzeybatı yönündedir.Bununla birlikte eski temel arazinin yüzeylenip mostra verdiği kısımlarda genel doğrultu akışında uzanış gösteren tepelik ve sırtlara da rastlanır.Genellikle tepelik görünümündeki bu yükseltiler litolojik bakımdan Üst Kretase kireç taşları olarak belirlenirler.Sırt özelliğini taşıyan yükseltiler ilçe merkezinin genelde güneyinde ve batısında yer alırken,oldukdukça kısa mesafede dikleşen yükseltilere genelde ilçenin kuzeyinde rastlamaktayız.İlçe merkezinin kuzeyinde yer alan Naldöken Taşı Tepesi 687 m.yüksekliğindedir.Burası Cehennem Deresi tarafından yarıldığından tam bir diklik gösterir.Aynı tepenin güneyindeki Gevhernik Tepesi 710 m.ile Ardanuç Kalesinin bulunduğu hakim yükseltiyi teşkil etmektedir.
İlçe merkezinin en yüksek noktasını oluşturan Silahkert Tepesi 763 m.rakımlı olup güneyde Büyükyurt Dağları’nın kuzey eteklerinde yer almaktadır.
2-İklim
Ardanuç ilçesi,Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde kalmasına rağmen,iklim özellikleri komşu Erzurum-Kars Bölümü’nden etkilenmektedir. Bölgenin Karadeniz’e paralel uzanan sıradağlar nedeniyle,deniz etkisine kapalı olması ve ülkemizin en yüksek,aynı zamanda en soğuk platolarından biri olan Ardahan platosuna oldukça yakın olması,bu durumun önemli sebeplerindendir.
Kış aylarında Doğu Anadolu Bölgesi’nde çoğunlukla Yüksek Basınç alanı hakimdir.Bu mevsimde Karadeniz üzerinde ise Doğu Anadoluya göre oldukça alçak bir basınç bulunmaktadır.Doğu Anadolu bölgesindeki söz konusu Yüksek Basınç zaman zaman Karadeniz’e doğru harekete geçer ve kıyıya paralel uzanan Doğu Karadeniz Dağları’nın kuzey yamaçlarından alçalarak hava kütlelerinin adyabatik olarak ısınmasına,yani fön olayının meydana gelmesine yol açar.
Yaz aylarında Ardanuç ilçe merkezi,güneyden sokulan kontinental tropikal sıcak hava kütlesinin etkisine girmektedir.İlçede etkili olan bu kuru hava kütlesi,sıcaklığın yükselmesine ve kuraklığın artmasına neden olmaktadır.
İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde kuzeybatıdan sokulan maritim polar hava kütlesi ile,güneyden sokulan tropikal hava kütlesinin karşılaşması sonucu cepheler meydana gelmekte ve sık sık frontal yağışlara neden olmaktadır.
1972 yılından sonra aralıksız hizmet veren 900 metre yükseklikte kurulu Ardanuç
Meteoroloji Rasat İstasyonu verilerine göre ilçede yıllık sıcaklık ortalaması 12.7 derecedir.Mevsimlik ortalama sıcaklık değerleri ise kış mevsimi için 2.1 derece, ilkbahar için 12.7 derece,yaz mevsimi için 22.3 derece ve sonbahar mevsimi için 13.7 derecedir.Bu değerlere göre Ardanuç’ta yıllık sıcaklık farkı yaklaşık 20 derece civarındadır.Bu durum ise ilçede karasallığın hakim olduğunu göstermektedir.
Yörede aylık ortalama sıcaklık değerleri Ocak ayı 0.7 derece ile Temmuz ayı 23.3 derece arsında değişmektedir.
Ardanuç’un ekstrem sıcaklık değerleri ise aylık en yüksek sıcaklık 38.8 derece ile Ağustos ayında,aylık en düşük sıcaklık da –19 derece ile Ocak ayında görülür.
Ardanuç’ta yıllık ortalama donlu gün sayısı 80 gün civarındayken,ilçeye kuş uçuşu olarak 55 km. uzaklıkta bulunan Ardahan’da 188 gün,yine ilçeye kuş uçuşu olarak 75 km.uzaklıkta olan Hopa’da ise 8 gündür.Bu durum Ardanuç’un sıcaklık değerleri açısından,çok soğuk kara iklimi ile oldukça ılıman olan deniz iklimi arasındaki geçiş özelliğini açıkça ortaya koymaktadır.
Ardanuç Meteoroloji İstasyonunun 18 yıllık rasat sonuçlarına göre ilçede yıllık ortalama yağış miktarı 451.7 mm.dir.
Ardanuç’ta en yağışlı ay 55.3.mm ile Aralık ayıdır.En yüksek yağış miktarı da 25.1 mm ile Temmuz ayında görülmektedir.Ardanuç’ta yağışın mevsimlik dağılışına bakıldığında;en fazla yağış mevsiminin %27.7 lik payı ile ilkbabar,en az yağışlı mevsimi ise %21.7 pay ile yaz mevsiminde olduğu görülmektedir.Bunun yanında,yıllık yağış miktarının %25.8’i kış mevsimine,%24.8 i ise sonbahar mevsimine düşmektedir
Ardanuç ilçe merkezinde yıllık ortalama kar yağışlı günler sayısı 13.2 gündür.Karla örtülü gün sayısı ise 34 güne yaklaşır.
Ardanuç ilçesinde Doğu Anadolu Bölgesi’yle Doğu Karadeniz Bölümü arasında bir geçiş özelliği gösteren nemli iklime yakın yarı kurak bir iklim tipinin hakim olduğu görülür.
3-Bitki Örtüsü
Ardanuç ilçesi 96.950 hektar olup bunun 39.431 hektarını ormanlık alanlar oluşturmaktadır. İlçede görülen Karadeniz iklimi ile karasal iklimin geçiş özelliğini gösteren yarı nemli iklim bitki örtüsünün oluşumunda birinci derecede rol oynar.İlçedeki bitki örtüsü “Kolşik Flora” alanına girmektedir. Karadeniz Bölgesi’nin diğer kesimlerinde görülmeyen Ladin ormanları burada ortaya çıkmaktadır.Nisbeten Karadeniz’in etkisinin hafiflediği,buna rağmen nemlilik şartlarının ön planda bulunduğu Ardanuç’u da içine alan ve podsölümsü toprakların yaygın olduğu yukarı kesimlerde gür ladin ormanları kendini gösterir.
İlçe merkezine yakın alçak alanlarda Ardıç,Meşe,Karaçalı,Sakız türlerinde çalı formasyonu hakim iken yükselti arttıkça Ladin,Göknar ve Sarı Çam ormanları kuşaklar halinde yer alır.Doğu Ladin ormanları altında higrofil karakterde zengin bir otsu örtü de yer almaktadır.Yanlızçam Dağları’nda Turnagagası, Peygamber çiçeği,Kedi otu ve Sarı Burçak ot türleri tespit edilmiştir.
Göknarlar yayılış alanına bakıldığında 1000 m.den yüksek kesimlerde nisbeten kontinental ve soğuk ortamlarda yetişmektedir.Ülkemizde fazla yaygın olmayan Doğu Göknarı Ardanuç’un doğusunda özellikle Karanlık Meşe mevkiinde karışık ormanlar oluştururlar.
Ardanuç’ta Yanlızçam Dağları silsilesinin kuzeye bakan yamaçlarında en alt kesimlerde Ladinler kaybolurken Göknar ve Sarıçam ormanları hakim olmaktadır.Daha yükseklerde Göknar’lar da çekilerek yerini kışa dayanıklı Sarıçam ormanına bırakmaktadır.
Ardanuç ilçesinde dört Bölge Şefliği ile hizmet veren Orman İşletme Müdürlüğü’nün gayretlerine rağmen ilçede yoğun bir orman tahribatının varlığı da inkar edilmez bir gerçektir.

BEŞERİ VE EKONOMİK YAPI
1) Nüfus:
Ardanuç ilçe merkezinde 1800 hane bulunmakta olup,ilçe merkezi nüfusu 6106’ dır.Ardanuç’un köyleri ile birlikte toplam nüfusu 15234 tür.(1997) Fakat Ardanuç nüfusuna kayıtlı kişi sayısı 86000’ dir.
Bu demektir ki ilçe nüfusunun 5/6 sı dışarıda büyükşehirlerde çeşitli iş kollarında çalışmaktadır. Ardanuç’ un en kalabalık köyü 730 nüfusu ile Aydın Köyü’dür.En az nüfuslu köy ise 19 nüfusu ile Kaşıkçı’dır.
Özellikle 1950 yılından sonraki sayım dönemlerinde Ardanuç nüfusu dışarıya göç nedeniyle Türkiye ortalamasının altında bir artış göstermiştir.Köylerden göç olayı hem ilçe merkezine veya merkeze yakın köylere,hem de il dışına olmaktadır.Bilhassa Bursa,Kırşehir,Ankara,Tokat illerine daha çok göç edilmektedir.Köylerde nüfus süratle azalmakta olup,halen nüfusu 1000’in üzerinde köy yoktur. En Kalabalık köy olan Aydın 1985’ te 1252 kişi iken bu sayı 1997’ de 730’a düşmüştür.1999 yılında ilçe dışına göç edenlerin sayısı 140’dır.
Son yıllarda köylere yol,su ,elektrik ,telefon gibi hizmetler götürülmüş olmasına rağmen köklü ve özendirici tedbirler alınmadığından göç olayı engellenememiştir.
2) Tarım
Ardanuç ilçesi Cumhuriyet döneminde ve özellikle son yıllarda görülen sosyo-ekonomik değişmeye en alt düzeyde ayak uyduran ilçelerimizden biridir.İlçede zirai yapıya küçük aile tipi karakter hakimdir.Çoruh ve Çoruh’a karışan Bulanık Suyu,Ekşinar Deresi ve Horhot Çayı’nın dar vadileri bir tarafa bırakılacak olursa bağ ve bahçelikler vadilerinin yüksek yamaçlarında yerlerini çayır ve otlaklıklara bırakırlar.İlçe dahilindeki arazinin topoğrafik yapısı müsait olmadığından tarım yapılan alan yetersiz olup,ailelerin kişisel ihtiyaçlarını dahi karşılayamamaktadır.Mahdut yerlerde; Avcılar, Gümüşhane,Ekşinar,Ferhatlı,Soğanlı gibi köyler sebzecilik ve meyvecilikle geçimini sağlamaktadır.
Ardanuç’un yüzölçümü 96.950 hektar olup,bunun 39.431 hektarını orman,37.151 hektarını meralar ve 20.258 hektarını da ziraata elverişli alanlar oluşturmaktadır.İlçede gerek meyve üretimi,gerek tahıl üretimi ve gerekse hayvancılık geleneksel usullerle yapılmakta olup,birim alanlarda elde edilen ürün azdır.
İlçede yüksek köylerde aile tipi hayvancılık hakimdir.Ahır hayvancılığı yoktur.
Ardanuç ilçesinde kültür ırkı sığır sayısı 4022’dir.Et ve süt verimi düşük olan yerli ırk sığır sayısı 1850,melez ırk sığır sayısı da 4841 olup,toplam sığır sayısı 10713’tür.İlçede manda sayısı gün geçtikçe azalmakta olup,1995 yılında 412 olan manda sayısı bugün 20’ye düşmüştür.
Başta Bulanık Deresi Boğazı köyleri olmak üzere yüksek köylerde yerli hemşin koyunu beslenir. Son yıllarda hükümetlerin et ve canlı hayvan ithalini serbest bırakmasıyla ve yem fiyatlarındaki artış nedenleri ile küçükbaş hayvancılık cazibesini yitirmiş neticede koyun sayısı da azalma göstermiştir.1995 yılında Ardanuç’ta yerli hemşin koyun sayısı 61777 iken bugün bu sayı 38.770’e düşmüştür.Son yıllarda ormanlara zarar veriyor gerekçesiyle azaltıldığı için 1995 yılında 2201 olan yerli kıl keçisi sayısı da 1540’a düşmüştür.
Binek ve yük hayvanı olarak kullanılan at ve eşek sayısında da önemli ölçüde azalmalar görülür. 1995 rakamlarına göre 662 olan at sayısı bugün 183’e ve 94 olan eşek sayısı da 35’e düşmüştür.
İlçe Veteriner Hekimliğinde bugün tabii tohumlama laboratuvarlarında 19 baş montafon boğa mevcuttur.Halbuki 1995 yılında aynı laboratuvarda 33 adet montafon boğa bulunmakta idi. Ardanuç’ ta canlı hayvan varlığının bu kadar hızlı azalmasını ilçedeki nüfus kaybı ile ilişkilendirmek yanlıştır.Bu düşme hareketi Türkiye geneline münhasır olup,uygulanan yanlış politikaların bir neticesi olarak düşünülmelidir.
İlçe Tarım Müdürlüğü 19 adet montafon boğa ile yerli sığırları melezleştirme çalışmalarında bulunurken,şap,gıda zehirlenmeleri,şarbon,yanıkara,çiçek ve kuduza karşı aşılama çalışmalarını da sürdürmektedir.
Son yıllarda arıcılık alanında büyük ilgi uyanmış olup,gelişmeler ümit vericidir.İlçede fenni arı kovanı sayısı 3678’dir.1995 rakamlarına göre bu sayı 2092 olduğuna göre %75’ lik bir artış söz konusudur.Yıllık bal üretimi de 55.175 kg.dır.
Gerek hayvancılığın ve gerek zirai gelişmenin sağlanabilmesi,modern usüllere yönelinmesi tarım aletlerinin elde edilmesi gibi amaçlara yönelik olarak Tarım Kredi Kooperatifi ve Ziraat Bankası köylüye kredi vermektedir.Ziraat Bankası 1999 döneminde 45 köye kredi kullandırmış ve 2500 çiftçiye toplam 550 milyar Tl.vermiştir.Tarım Kredi Kooperatifi ise 1999 yılı döneminde köylüye 330 milyar Tl.kredi kullandırmıştır.Tarım Kredi Kooperatifinden 35 köy kredi almış ve 1226 kişi kredi kullanmıştır.Projeli ve projesiz özelliklerine göre kullanılan uzun ve orta vadeli kredilerin yerine ve usulüne uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı takip edilmediğinden köylü faizlerin borç yükü altında ezilmektedir.
Ardanuç Orman İşletme Müdürlüğü 4 Bölge Şefliği ile hizmet vermekte olup,orman köylülerinin bir kısmı istishal,nakliyat,istifleme,yol inşaatı,ağaçlandırma ve fidanlık gibi ormancılık faaliyetlerinde çalışmak suretiyle gelir temin etmektedirler.1999 yılında Ardanuç Orman İşletme Müdürlüğü orman köylüsüne istihsal,sürütme,nakliyat ücreti olarak 258 milyar Tl;yol inşaatı,fidanlama için de 50 milyar Tl. ödemiştir.Yine ormancılık faaliyetlerinde yöre halkından mevsimlik işçi olarak çalışanlara da 200 milyar Tl.ödenmiştir.
3) Ticaret
Ardanuç ilçesinde ziraat ve hayvancılık gelişmemiş olduğundan,sanayi kuruluşları da bulunmadığından halk özellikle tüketime yönelik ticari faaliyetlere yönelmiştir.Bir fikir vermek gerekirse Ardanuç ilçe merkezinde nüfus 6.106 iken ticari ve küçük el sanatlarına yönelik dükkān sayısı 227’dir.Bugün Ardanuç ilçe merkezindeki başlıca ticarethanelerin sayısı da şöyledir;Bakkal 32,manifatura 8,demirci 7,marangoz 16,kunduracı 8,oto tamircisi 4,terzi 5,kebapçı 5,lokantacı 5,inşaat malzemesi satıcısı 8,berber 5,otelci 7,kahvehane 12,birahane 5’ tir.Diğer mesleklerdeki ticaret yapan kişi ve kuruluşlar da dahil edilirse ilçe merkezinde 227 ticari ve küçük el sanatlarına yönelik dükkān halkın ihtiyacını karşılamaya çalışmaktadır.
4) Eğitim
Ardanuç ilçesinin çok engebeli ve tarım arazisinin dar olması sanayi ve ekonomi ile ilgili hayatın gelişmemesi, halkın geçimini başka sahalarda aramasına sebep olmuştur.
Ardanuç’lu bu yolda çocuklarını okutarak tahsilin verdiği imkānlarla geçimini temine çalışmaktadır.Okur-yazarlık oranının ve kültür seviyesinin yüksek oluşu bundan kaynaklanmaktadır.Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren veliler çocuklarının kısa yollardan hayata atılmasını istediklerinden meslek okullarını tercih etmişlerdir.Bu yolla aile ekonomisine katkıda bulunma amaçlanmıştır.Bu nedenle yöredeki eğitim ve öğretim daha çok geçim vasıtası olarak düşünülmüştür.
Halkın okuma yazmaya karşı ilgisinin fazla olması ve son yıllara kadar uygulanan okuma seferberliği gibi nedenlerle,Ardanuç’ta okuma-yazma oranı oldukça yüksek olup;bu oran yüzde yüze yaklaşmaktadır.Ardanuç’ta okur-yazar oranının bu derece yüksek olmasında,halkın bu konuya verdiği önemin yanı sıra,ekonomik şartlarda görülen olumsuzlukların da rolü vardır.Okuma yazma bilmeyen yaşlılara ise,1981 yılında ülke genelinde başlatılan okuma-yazma seferberliği sayesinde okuma-yazma öğretilmiştir.Bu seferberlik çalışmaları sonunda,Ardanuç,ülkemizin okuma-yazma oranı en yüksek yerlerinden biri durumuna gelmiştir.
Ardanuç’ta Cumhuriyetin ilk yıllarında bile her köyde bir ilkokul mevcut iken,özellikle 1960 lı yıllardan sonra hızlanan göç nedeniyle bugün sadece 18 köyde ilköğretim okulu bulunmaktadır. Bunlardan da sadece ikisinde ikinci kademe eğitim verilmektedir.Köylerde kapalı durumda okul sayısı 31dir.Ardanuç ilçesinde 4 adet (ikici kademe dahil) ilköğretim okulu bulunmaktadır.Toplam ilköğretim çağındaki öğrenci sayısı 2076 dır.İlköğretimde görevli öğretmen sayısı da 71’dir.
Ardanuç ilçesinde 160 öğrencili bir Sağlık Meslek Lisesi ile 316 öğrencili Çok Proğramlı Lise bulunmaktadır.22 branş öğretmeni ile faaliyetini sürdüren Çok Proğramlı Lisenin ayrıca Mobilya Dekorasyon ve İmam-Hatip bölümleri de bulunmaktadır.
Halk Eğitimi çalışmaları halkın,ilgi,istek ve yetenekleri doğrultusunda ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmeleri sağlayıcı nitelikte,çeşitli süre ve düzeylerde hayat boyu yapılan eğitim-öğretim üretim,rehberlik ve uygulama faaliyetleridir.
Ardanuç ilçe merkezinde kendine ait teşkilatlı bir binaya sahip bulunan Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü’ndeki çalışmalar ümit vericidir.1999 yılı içinde 8 ayrı türde çeşitli alanlarda kurslar düzenlenmiştir. Bunlar; Biçki-Dikiş, Makine-Nakış, Bilgisayar Operatörlüğü, Bigisayar Programcılığı, Elektrik Tesisatçılığı, Arıcılık, Halk Dansları ve Güreş alanındadır.1999 yılı içerisinde 248’i erkek ve 126’sı bayan olmak üzere toplam 374 kursiyer başarılı olarak belge almışlardır. Ayrıca kursiyerlere ve halka Sağlık Grup Başkanlığınca Ana-Çocuk Sağlığı,Verem, Aids ve Kuduz konusunda konferanslar tertiplenmiştir.
5-Sağlık
Ardanuç’un 1945 yılında ilçe oluşuyla birlikte sınırlı imkānlarla açılan Sağlık Ocağı mülkiyeti özel şahıslara ait binalarda hizmet vermiştir.
Bugünkü Ardanuç Merkez Sağlık Ocağı 1969 yılında hizmete açılmıştır.Bunun dışında Aşağı Irmaklar,Soğanlı,Torbalı,Bulanık Köylerinde de sağlık ocakları bulunmaktadır.Bulanık Köyündeki sağlık ocağının dışındaki sağlık ocaklarının bina durumları yeterlidir.Bugün Merkez Sağlık Ocağı 5 doktor,3 sağlık memuru,3 hemşire,8 ebe,6 çevre sağlık teknisyeni,1 memur,1 şoför ve 2 hizmetli ile görevini sürdürmektedir.Bugün yalnız Soğanlı ve Aşağı Irmaklar sağlık ocaklarında birer doktor bulunmaktadır.
1999 yılı içerisinde Ardanuç Merkez Sağlık Ocağı’nda 24.359,Ardanuç Sağlık Merkezinde de 12124 hasta olmak üzere toplam 36483 kişi muayene edilmiştir.Bu hastalardan yalnız 2317’ si Devlet Hastahaneleri’ne sevk edilmiştir.
İlçe genelindeki ölüm vakalarının %70’i 65 ve üzeri yaşlarda olup,ölüm nedenleri yaşlılık,kalp yetmezliği, son yıllarda tırmanış gösteren kanser ve yüksek tansiyona bağlı ölümlerdir.
Bulaşıcı hastalıklar daha çok okul çağı ve okul öncesi çocuklarda görülmekte olup,başlıcaları;kızamık,kabakulak,ishal ve sarılık gibi hastalıklardır.Ayrıca bulaşıcı olmamasına rağmen ilçede iyot yetersizliğinden dolayı guatr hastalığı da çok yaygındır.
Ardanuç Sağlık Merkezi ve Merkez Sağlık Ocağı 1 adet arazili ambülans,1 adet minibüs tipi ambülans ve 1 adet hizmet aracı olarak kullanılan otomobil ile hizmet vermektedir.Fakat Sağlık Ocağı’nın asıl görevlerinden biri olan koruyucu sağlık hizmetlerini ve bağışıklama çalışmalarını sürdürebilmesi için arazi şartlarına uygun aracı bulunmamaktadır.Merkez Sağlık Ocağında diş hekimliği için yeterli araç-,gereç bulunmasına rağmen ne Sağlık Ocağında görevli ne de ilçede serbest çalışan diş hekimi bulunmamaktadır.İlçede Devlet Hastanesi de bulunmadığından uzman doktor da yoktur.İlçede iki adet eczane ihtiyaca cevap vermektedir.
İlçenin Odun Deposu Mevkiindeki inşaatına başlanan hastane binasının ve lojmanının kaba inşaatı ve sıva kısmı tamamlanmıştır.Hastanenin bir yıl içerisinde hizmete hazır hale gelmesi beklenmektedir 


ARDANUÇ İLÇESİ MERKEZ VE KÖY MUHTARLARININ İSİM VE TELEFON NUMARALI
S.N0 KÖYÜN ADI MUHTARIN ADI SOYADI TELEFON NO
1 Akarsu Köyü Resul OLUKMAN 6812177 / 05382670893
2 Anaçlı “ Ekrem KARAMAN 6214344 / 05362183917
3 Aşıklar “ Mete ÖZTÜRK 6812039-6114032-0 536 7042983
4 A. Irmaklar “ Kemal AYDIN 6214208- 0 532 703 6909
5 Avcılar “ Cemil AVCI 6612089- 0 537 5720195
6 Aydın “ Adil BİLGİN 6717117- 671 7166/ 05385848498
7 Bağlıca “ Nahit YILMAZ 6214186 – 0 532 4987500
8 Ballı “ Özer ŞAHİN 6412209 / 05378511188
9 Beratlı “ Ahmet ÖZKAN 6113117/ 0538 9411511
10 Bereket “ Ali ERTUĞUN 6317165- 0 537 842 3496
11 Boyalı “ Alaaddin YILDIZ 6113366 –6113205- 0 536 7385674
12 Bulanık “ Özkan KAYA 6412186- 6412040-0536 4653140
13 Cevizli “ Celal BİLGİN 6214312- 0 537 5526170 - 3517638
14 Çakıllar “ Şemşettin ÇELİK 6214280- 0 535 652 6975
15 Çıralar “ Ferhan GÜMÜŞ 6112943- 0 535 232 2174
16 Ekşinar “ Ali AKBULUT 6114035- 0 535 661 5191
17 Ferhatlı “ Süleyman KÖKSAL 6113755- 6612035- 05366404134
18 Geçitli “ Orhan ALTUNKAYA 6412383 / 0535 4020575
19 Gökçe “ Zeki YILMAZ 2942051- 0 537 2784395
20 Güleş “ Metin ALTUNKAYA
21 Gümüşhane Beycan DEDE 6612218-212 5373-0.533.439 76 40
22 Hamurlu “ Ersoy ÖZAY 6113188 / 0536 2017486
23 Harmanlı “ İsa ZÜMRÜT 6112840- 0 535 788 8835
24 Hisarlı “ Şahimerdan KARA 6214587 / 0536 239 2394081
25 İncilli “ Ziyeddin PEHLEVAN (0466 621 4452)
26 Kapıköy “ Temel IŞIK 6214172- 0 537 619 6491
27 Karlı “ Adem AVCI 6812084 / 0537 963 3096
28 Kaşıkçı “ İlhan YAZICI 6112545- 0 533 624 1571
29 Kızılcık “ Nusret ALAÇAM 6112079- 0 536 396 6913
30 Kutlu “ Ali Osman AKBULUT 6214143- 0 537 671 68 57
31 Konaklı “ Alim KABAR 6812046 /
32 Meşeköy “ Abdullah AKSAKAL 6317052-6113571-0535 211 8620
33 Müezzinler “ Azem ALTUNTAŞ 6812123-0 537 674 8240
34 Naldöken “ Erdem SARIÇİÇEK 6112295-6113577-0 535 386 3676
35 Ovacık “ İsmail AKDEMİR 6317323- 0 536 733 47 26
36 Örtülü “ Engin AYDIN
37 Peynirli “ Metin TOSUN 6317154 / 0535 7948947
38 Sakarya “ Ayhan KESKİN 6317135- 0 535 365 74 52
39 Soğanlı “ Muhammet KANDEMİR 6612059- 0 536 856 78 21
40 Tepedüzü “ Elyese UYGUN 6113628- 0 536 265 0536
41 Torbalı “ Servet AKKÖY 6317080
42 Tosunlu “ Coşkun ALTUNKAYA 6412135 / 0536 689 9364
43 Tütünlü “ Tüncer PEHLİVAN 6112139- 0 536 888 97 12
44 Ustalar “ Turgay DEMİR 6214457 / 0536 4810408
45 Yolağzı “ Zeki DEMİRCİ 6214375
46 Yaylacık “ Öztürk OKUMUŞ 6214001-6113697-0 535 785 6285
47 Yolüstü “ Soner ÖZDEMİR 6113649- 6112002 / 0539 237 5453
48 Y. Irmaklar “ Nuri ARSLAN 6214387
49 Zekerya “ Etem ÖĞEN 6412252
50 Merkez Muhtarı Taner YÜCEL 6112069-6112356-6113430
ARDANUÇ İLÇESİNE AİT KÖYLERİN ESKİ VE YENİ ADLARI
S.N0 KÖYÜN ADI KÖYÜN ESKİ İSMİ
1 Akarsu Köyü Ağarşiya
2 Anaçlı “ Ançgora
3 Aşıklar “ Savgülar
4 A. Irmaklar “ Samsar
5 Avcılar “ Akrim
6 Aydın “ Danzot
7 Bağlıca “ Çidil
8 Ballı “ Gülica
9 Beratlı “ Varteliya
10 Bereket “ Klarcet
11 Boyalı “ Haft
12 Bulanık “ Lengethev
13 Cevizli “ Anargert
14 Çakıllar “ Norgiyal
15 Çıralar “ Çara
16 Ekşinar “ Ekşinar
17 Ferhatlı “ Ahıza
18 Geçitli “ Heva
19 Gökçe “ Opiçala
20 Güleş “ Geleşen
21 Gümüşhane Gümüşhane
22 Hamurlu “ Hemogorat
23 Harmanlı “ Haravul
24 Hisarlı “ Petoban
25 İncilli “ Anç
26 Kapıköy “ Karsniya
27 Karlı “ Diyagarmuç
28 Kaşıkçı “ Kaşıkçı
29 Kızılcık “ Unushev
30 Kutlu “ Göraşet
31 Konaklı “ Hertus
32 Meşeköy “ Varthel
33 Müezzinler “ Mecegil
34 Naldöken “ Masalahet
35 Ovacık “ Sağre
36 Örtülü “ Ortiz
37 Peynirli “ Kaptahor
38 Sakarya “ Sagara
39 Soğanlı “ Cuğo
40 Tepedüzü “ Müker
41 Torbalı “ Aravet
42 Tosunlu “ Usot
43 Tütünlü “ Bice
44 Ustalar “ Ustamel
45 Yolağzı “ Kontrom
46 Yaylacık “ Solyana
47 Yolüstü “ Basa
48 Y. Irmaklar “ Garipoğulları
49 Zekerya “ Zekerya
ARDANUÇ İLÇESİNE AİT KÖYLERİNİN İLÇEYE UZAKLIKLARI
S.N0 KÖYÜN ADI İLÇEYE UZAKLIĞI Km
1 Akarsu Köyü 9
2 Anaçlı “ 18
3 Aşıklar “ 11
4 A. Irmaklar “ 35
5 Avcılar “ 7
6 Aydın “ 18
7 Bağlıca “ 45
8 Ballı “ 23
9 Beratlı “ 8
10 Bereket “ 14
11 Boyalı “ 5
12 Bulanık “ 13
13 Cevizli “ 32
14 Çakıllar “ 35
15 Çıralar “ 13
16 Ekşinar “ 3
17 Ferhatlı “ 6
18 Geçitli “ 20
19 Gökçe “ 22
20 Güleş “ 18
21 Gümüşhane “ 23
22 Hamurlu “ 7
23 Harmanlı “ 3
24 Hisarlı “ 37
25 İncilli “ 21
26 Kapıköy “ 37
27 Karlı “ 7
28 Kaşıkçı “ 14
29 Kızılcık “ 5
30 Kutlu “ 36
31 Konaklı “ 14
32 Meşeköy “ 18
33 Müezzinler “ 11
34 Naldöken “ 5
35 Ovacık “ 16
36 Örtülü “ 8,5
37 Peynirli “ 16
38 Sakarya “ 8
39 Soğanlı “ 13
40 Tepedüzü “ 9
41 Torbalı “ 7
42 Tosunlu “ 17
43 Tütünlü “ 8
44 Ustalar “ 33
45 Yolağzı “ 35
46 Yaylacık “ 36
47 Yolüstü “ 8
48 Y. Irmaklar “ 36
49 Zekerya “ 26